این روزها و باتوجه‌به شرایط اقتصادی، سرمایه‌گذاری به یک موضوع فراگیر و همگانی تبدیل شده است. هرکسی باتوجه به سرمایه‌ای که دارد در تلاش است تا به واسطه‌ی سرمایه‌گذاری از بی‌ارزش شدن پول خود جلوگیری کند. همچنین بازارهای مالی مختلف، در سال‌های اخیر نوسانات بسیار زیادی را تجربه کرده‌اند. بسیاری از مردم نه‌تنها موفق نشدند که ارزش پول خود را حفظ کنند؛ بلکه درصد قابل‌توجهی از همان سرمایه را از دست دادند.
اگر از تعاریف و مفهوم و هدف سرمایه‌گذاری عبور کنیم، به نحوه‌ی انجام آن می‌رسیم. به‌صورت کلی سرمایه‌گذاری، فارغ از این که در چه بازاری انجام می‌شود، به دو روش مستقیم و غیرمستقیم اتفاق می‌افتد. هرکدام از آن دو روش، ویژگی‌های خاص خود را دارند. در این مطلب قصد داریم به توضیح سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و بررسی همه‌جانبه‌ی آن بپردازیم. تا انتهای این مقاله با بیمه‌ی باران همراه باشید.
سرمایه‌گذاری مستقیم چیست؟
اولین راه برای سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری مستقیم است. سرمایه‌گذاری مستقیم به حالتی گفته می‌شود که فرد سرمایه‌گذار خودش اقدام به تحلیل و بررسی بازار موردنظر می‌کند و در نهایت در آن بازار اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند. در سرمایه‌گذاری مستقیم همه‌ی مراحل مربوط به سرمایه‌گذاری برعهده‌ی فرد سرمایه‌گذار است. نتیجه‌ی سرمایه‌گذاری نیز کاملاً به عملکرد فرد سرمایه‌گذار وابسته است. پس باتوجه‌به جملات قبل‌تر، می‌توانیم این‌گونه برداشت کنیم که انجام سرمایه‌گذاری مستقیم به دو عامل حیاتی نیازمند است. عامل اول مربوط می‌شود به زمان و عامل بعدی به دانش سرمایه‌گذاری و تحلیل مربوط می‌شود.
زمان و دانش دو لازمه‌ی اصلی در سرمایه‌گذاری مستقیم
دررابطه‌با زمان باید اشاره کنیم که فرد سرمایه‌گذار در سرمایه‌گذاری مستقیم باید زمان کافی برای تحلیل، انجام معاملات و بررسی بازاری که در آن اقدام به سرمایه‌گذاری کرده را داشته باشد. به‌عنوان‌مثال اگر فردی کارمند یک شرکت است یا مغازه‌دار است، شاید برخی از روزها وقت این کار را داشته باشد، اما به‌احتمال بسیار بالا در بسیاری از ایام سال، زمان لازم را برای اختصاص به تحلیل‌ها و پیگیری اخبار مربوط به سرمایه‌گذاری ندارد و احتمال اینکه سرمایه‌گذاری آن فرد از همین جهت دچار آسیب شود زیاد است.
دررابطه‌با عامل دوم، یعنی دانش سرمایه‌گذاری نیز باید بگوییم که سرمایه‌گذاری نیازمند دانش خاص خود است. به‌عنوان‌مثال ممکن است فردی وارد بازار سهام شود و چند خرید انجام دهد و بنا بر شرایط مثبت بازار در آن مقطع با سود روبه‌رو شود. اما در بازه‌ی بلندمدت به دلیل کمبود دانش فنی، هنگامی که شرایط بازار متزلزل شود، آن فرد با ضرر قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد شد. به‌عنوان مثالی بسیار واضح در این بخش می‌توان به بازار سهام و افت‌وخیز آن در سال ۹۹ اشاره کرد. همان‌طور که احتمالاً به یاد دارید، افراد بسیار زیادی بدون داشتن مهارت لازم وارد بازار سهام شدند و در ابتدا به واسطه‌ی شرایط بازار سود کردند. اما در زمان ریزش بازار نتوانستند سرمایهی خود را حفظ کنند و درصد قابل‌توجهی از سرمایهی خود را از دست دادند. درحالی‌که در همان برهه‌ی زمانی افرادی که با تحلیل و دانش اقدام به سرمایه‌گذاری کرده بودند، سودهای بسیار خوبی از بازار سهام به دست آوردند.
تعریف سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
ماهیت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از جهاتی شباهت زیادی به جمله‌ی معروف “پول از من کار از تو” دارد. اما باید ریزبینانه‌تر بررسی کنیم. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به این صورت است که فرد سرمایه‌گذار، سرمایهی خود را در اختیار فرد یا گروهی دیگر قرار می‌دهد. آن فرد یا گروه با این سرمایه اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نهایت سود حاصل شده با نسبتی مشخص میان فرد سرمایه‌گذار و فرد یا گروهی که سرمایه‌گذاری را انجام داده تقسیم می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری روش‌های خاص خود را دارد که هرکدام از آن‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند. در ادامه به بررسی هرکدام از روش‌ها و مشخصات آن می‌پردازیم.
انواع سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به دو روش انجام می‌شود.
سبدگردانی:
سبدگردانی اولین راه برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است که به دو طریق انجام می‌شود. در روش اول (حالت سنتی) سرمایه‌گذار، پول خود را در اختیار فردی دیگر که مورد اعتماد است، قرار می‌دهد. بر اساس توافقی که بین طرفین (چه شفاهی و غیررسمی و چه رسمی و مکتوب) شکل می‌گیرد. فرد سبدگردان با سرمایهی سرمایه‌گذار اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند. در حالت دوم اما که مدرن‌تر است و سازوکاری کاملاً رسمی و قانونی دارد، سرمایه‌گذار پول خود را از طریق یک قرارداد رسمی در اختیار یک شرکت سبدگردانی قرار می‌دهد و کلیه‌ی جزئیات آن سرمایه‌گذاری مانند مدت قرارداد در آن درج می‌شود. در این حالت باتوجه‌به سطح ریسک‌پذیری افراد، شرکت سبدگردان سبدی از دارایی را برای آنان در نظر می‌گیرد. نهادهای مالی سبدگردان دارای مجوزهای رسمی از سازمان بورس اوراق بهادار و مرجع ثبت شرکت‌ها هستند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دومین روش برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. صندوق سرمایه‌گذاری یک ابزار مالی است که در آن سرمایهی افراد مختلف تجمیع می‌شود، سپس مدیران صندوق با سرمایهی جمع شده اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. صندوق‌ها انواع مختلفی دارند و هرکدام از آن‌ها در بازارهای مختلفی فعالیت دارند. صندوق‌های طلا، زعفران، سهامی، درآمد ثابت، مختلط، املاک و مستغلات و زمین و ساختمان از انواع مختلف صندوق‌ها هستند و معمولاً با ۵۰۰ هزارتومان می‌توان سرمایه‌گذاری در آن‌ها را آغاز کرد.
سبدگردانی یا صندوق‌ها، کدام یک بهتر است؟
استفاده از سبدگردانی یا صندوق‌ها هرکدام ویژگی‌های خود را دارد و نمی‌توانیم به‌صورت قطعی بگوییم که کدام روش بهتر است. برای روشن‌تر شدن این مورد و تسهیل تصمیم‌گیری در این زمینه، در ادامه به چند نکته اشاره می‌کنیم.
- در روش سبدگردانی، جزئیات سرمایه‌گذاری را شما مشخص می‌کنید. (مثلاً سرمایه‌گذاری کم‌ریسکی داشته باشید یا پرریسک)
- در روش سبدگردانی معمولاً به سرمایهی قابل مشخصی (معمولاً ۵۰۰ میلیون یا ۱ میلیارد تومان) نیاز است و نمی‌توانید با سرمایهی کم یا پس‌انداز وارد این نوع سرمایه‌گذاری شوید.
- در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، جزئیاتی مانند ریسک از قبل مشخص است و خرید واحدهای صندوق به منزله‌ی پذیرفتن جزئیات سرمایه‌گذاری است.
- برخلاف سبدگردانی، سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها به سرمایهی خاصی نیاز ندارد و معمولاً با ۵۰۰ هزارتومان می‌توان سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را آغاز کرد.
باتوجه‌به موارد بالا می‌توانیم این‌گونه بگوییم که اگر سرمایهی کمی در اختیار دارید یا قصد دارید با پس‌انداز ماهیانه خود سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را تجربه کنید، بهتر است از صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنید.
مزیت‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم چیست؟
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مزایای بسیار زیادی دارد که در ادامه به توضیح برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
صرفه‌جویی در زمان
جدای از تعریف‌های کلیشه‌ای، زمان یک آیتم بسیار باارزش است. از طریق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم شما می‌توانید زمان خود را وقف گسترش و توسعه‌ی کسب‌وکار تخصصی خود کنید و در کنار آن، از بی‌ارزش شدن پول خود به کمک این نوع سرمایه‌گذاری جلوگیری کنید.
مدیریت دارایی به‌صورت حرفه‌ای
مدیریت حرفه‌ای دارایی جزو مهم‌ترین مزیت‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم محسوب می‌شود. در سرمایه‌گذاری مستقیم، شما دانش و تحلیل محدودی دارید و همه‌ی وظایف بر دوش شما است. در روش غیرمستقیم شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک تیم تحلیلی دارند و به‌صورت روزانه و مستمر اقدام به تحلیل و بررسی شرایط بازار می‌کنند. جدای از آن، معاملات و تصمیم‌ها توسط یک شخص گرفته نمی‌شود و یک تیم در آن نقش دارند. این موارد باعث می‌شود تا دارایی شما به‌صورت حرفه‌ای مدیریت شده و ریسک سرمایه‌گذاری شما تاحدامکان کاهش پیدا کند.
نقدشوندگی
نقدشوندگی جزو مهم‌ترین معیارهای هر سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. درواقع مدت‌زمان لازم برای تبدیل سرمایه‌گذاری به وجه نقد و توجه به هزینه‌های مبادلاتی از مواردی است که هر سرمایه‌گذار قبل از سرمایه‌گذاری آن را در نظر می‌گیرد. از ویژگی‌های مثبت و بارز سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، می‌توان به نقدشوندگی بالای آن اشاره کرد. برای مثال شما از زمان اقدام برای فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری خود معمولاً ظرف ۲ الی ۳ روز به سرمایهی خودتان دسترسی خواهید داشت. درباره‌ی سبدگردانی هم باید بگوییم که معمولاً در شروع کار دوره‌ی سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود و شرایط خروج سرمایه در قرارداد لحاظ می‌گردد.
صرفه‌جویی ناشی از مقیاس
یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم که بیشتر در مورد صندوق‌ها صدق می‌کند، صرفه‌جویی در مقیاس است. به‌عنوان‌مثال شما وقتی ۵ میلیون سرمایه در اختیار دارید. حتی اگر دانش این کار را داشته باشید، با این عدد نمی‌توانید یک پرتفوی سهامی متنوع در بورس تشکیل دهید. نمی‌توانید در مسکن یا حتی در سکه‌ی طلا سرمایه‌گذاری کنید. اما با استفاده از صندوق‌ها شما حتی با ۵۰۰ هزارتومان در سرمایه‌گذاری‌هایی شریک می‌شوید که خود آن دارای یک پرتفوی بسیار متنوع بورسی است. همچنین با خرید صندوق طلا با سرمایه‌ای معادل ۵۰۰ هزارتومان می‌توانید از بالارفتن قیمت سکه که در تاریخ نگارش این مقاله حدوداً ۱۴ میلیون تومان است، بهره‌مند شوید.
معایب سرمایه‌گذاری غیرمستقیم کدام‌اند؟
ازآنجاکه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم یک ابزار مالی است و برای افرادی به وجود آمده که توانایی سرمایه‌گذاری به‌صورت مستقیم را ندارند، سعی شده تا جوانب مختلف در آن در نظر گرفته شده و تاحدامکان از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود. اما در روش سبدگردانی انتخاب یک سبدگردان غیرحرفه‌ای مانند سپردن پول به دست فردی است که صلاحیت لازم را برای مدیریت آن ندارد، یکی از مواردی است که سرمایه‌گذاری را با خطراتی مواجه می‌کند. پس به همان میزان هم می‌تواند به سرمایهی شما آسیب برساند. دررابطه‌با صندوق‌ها هم می‌توان گفت کاهش اختیارات مستقیم افراد در سرمایه‌گذاری، به‌عنوان‌مثال ازدست‌دادن حق رأی در مجامع شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری نهایی در آن‌ها انجام شده است را به‌عنوان یکی از معایب سرمایه‌گذاری غیرمستقیم دانست. برای بررسی صندوق‌ها می‌توانید از وب‌سایت خود صندوق موردنظر یا سایر مراجع مانند فیپ‌ایران استفاده کنید.
جمع‌بندی
در این مطلب سعی کردیم تا به توضیح یکی از روش‌های مدرن سرمایه‌گذاری یعنی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بپردازیم. همان گونه که گفتیم با استفاده از این روش در بازارهای مختلفی امکان سرمایه‌گذاری وجود دارد. آمار ارقام مربوط به صندوق‌ها و همچنین شرکت‌های سبدگردانی نیز نشان‌دهنده این است که در این روش باتوجه‌به اینکه از تحلیل‌های تخصصی‌تری استفاده می‌شود، معمولاً در افت‌وخیزهای بازار می‌تواند عملکرد بهتری از خود برجای گذارد. شما می‌توانید از طریق وب‌سایت‌هایی مانند فیپ‌ایران عملکرد صندوق‌های مختلف را در سال‌های مختلف مشاهده و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید.
البته این راه هم اضافه کنیم که در کنار استفاده از سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سعی کنید دانش خود را در بازارهای مالی و پیرامون مفاهیم مربوط به سرمایه‌گذاری افزایش دهید. هرچه قدر اطلاعات شما پیرامون بازارهای مالی بیشتر باشد، سرعت تشخیص بازارهای سودده در شما بالاتر خواهد رفت. پس از این طریق می‌توانید تصمیمات بهتری برای سرمایهی خود اتخاذ کنید.
درنهایت اما باید بگوییم که اگر شرایط کاری شما به‌گونه‌ای است که زمان لازم برای سرمایه‌گذاری یا دانش موردنیاز برای بررسی بازارهای مالی را ندارید، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم راهی است که از طریق آن شما هم می‌توانید از سود بازارهای مالی بهره‌مند شوید.
